De Maan lijkt veel op sommige planeten in ons zonnestelsel, zoals Mercurius. Als je op het juiste moment naar buiten kijkt, kun je de Maan in haar volle glorie zien. Maar het hemellichaam dat rond de Aarde draait moet wel ergens vandaan komen. Hoe is de Maan ontstaan?
Wat is een maan?
Een maan is een object dat rond een planeet draait. Een maan mag ook om een ster heen draaien maar moet hoofdzakelijk rond een planeet draaien. Dit geldt ook voor onze eigen Maan. Deze draait primair rond de Aarde. Samen met de Aarde draait de Maan weer rond de Zon.
Manen worden ook wel natuurlijke satellieten genoemd. Dit komt omdat ze net zoals een ´normale´ satelliet rond een planeet heen draaien. Deze naam wordt echter niet vaak gebruikt omdat ook planeten natuurlijke satellieten zijn. Alleen zijn planeten satellieten van de ster waar ze omheen draaien. Om verwarring te voorkomen noemen we natuurlijke satellieten die rond een planeet heen draaien, daarom manen.
Verder is het niet van belang hoe groot of klein een maan is. Zo zijn sommige manen van Jupiter en Saturnus, zoals Ganymedes en Titan, zelfs groter dan de kleine planeet Mercurius. De twee manen Phobos en Deimos van Mars zijn daarentegen maar een paar kilometer groot.
Dit roept echter een vraag op. Is een rots of een steentje van een paar centimeter dan ook een maan? Als dat zo zou zijn dan zou alleen de Aarde al ontelbaar veel manen hebben. Maar waar trek je dan een grens? Dat is nog een punt van discussie. Het blijft voorlopig nog wel even nattevingerwerk.
Een maan kan veel op een planeet lijken. Maar wat is dan het verschil tussen en maan, een planeet en een dwergplaneet? Dat vind je in het volgende bericht:
Wat is het verschil tussen een maan een planeet en een dwergplaneet?
Hoe is de Maan ontstaan?
Het is helaas niet heel simpel om te achterhalen hoe de Maan is ontstaan. We waren er niet bij toen de Maan ontstond en hebben dus geen rechtstreeks bewijs. Aan de hand van computermodellen zijn er wel een aantal theorieën naar voren gekomen. De theorie die hedendaags het meest wordt gevolgd heet de grote-inslaghypothese.
De grote-inslaghypothese
Volgens deze theorie zou Theia, een object ter grootte van Mars, 4,5 miljard jaar geleden op de Aarde zijn gebotst. De naam Theia komt uit de Griekse mythologie en verwijst naar de titaan, de moeder van de maangodin Selene. De twee planeetkernen zijn samengesmolten tot één ijzeren kern. Dit is nu de kern van de Aarde. Maar waar is de maan dan van ontstaan?
De Maan is ontstaan uit de buitenste lagen van beide planeten, vergelijkbaar met de grond waar we nu op staan. Deze korsten werden door de grote impact naar de ruimte afgevuurd. Dit is hetzelfde idee dat water naar boven spat als je een steentje in een pond gooit. De afgebrokkelde stukken, die bestonden uit gesmolten rotsen en heet gas, zijn gaan samenklonteren. Hieruit is uiteindelijk één groot object ontstaan. Dat object kunnen we nu elke dag zien en noemen we de Maan.
Deze theorie wordt vooral ondersteund omdat het de samenstelling van de Maan goed verklaart. De Maan bestaat namelijk vooral uit een rotsachtige korst die heel erg op die van de Aarde lijkt. Daarnaast heeft de Maan maar een kleine ijzeren kern. Dit is wat je verwacht als twee planeten op elkaar botsen en daaruit een maan ontstaat. Het grootste gedeelte van de kern blijft dan namelijk bij de twee samensmeltende planeten, oftewel de Aarde.
Verder is er gekeken naar zuurstof. Er zijn verschillende manieren waarop zuurstof kan bestaan, dit worden isotopen genoemd. Het isotoop zuurstof dat in de Maan aanwezig is, is hetzelfde isotoop zuurstof dat op de Aarde te vinden is. Dit wijst erop dat de Maan (deels) uit de Aarde is gevormd.Dit is bepaald door onderzoekers die stukjes rots van de Maan hebben geanalyseerd. Deze rotsen zijn afkomstig van de zes Apollo missies die tussen 1969 en 1972 werd uitgevoerd. Tijdens deze missies is 382 kilo aan maangesteente naar de Aarde gebracht voor analyse.
De Fission-theorie
De Fission-theorie stelt dat de Maan op een bepaalde manier van de Aarde is afgebroken. De Maan zou in het begin van het zonnestelsel nog een deel van de Aarde zijn geweest. Maar al snel zou deze van de Aarde zijn afgebroken. Het grote stuk materiaal waaruit de Maan nu bestaat, zou dan ergens vandaan moeten komen. De Stille Oceaan is hiervoor de meest populaire plek.
Deze theorie zou een mogelijkheid zijn omdat deze verklaart waarom de Maan dezelfde samenstelling heeft als de korst van de Aarde. Er is ook een verklaring bedacht voor hoe het kan dat zo een groot stuk grond ineens van de Aarde afbreekt. Vroeger zou de Aarde veel sneller om haar eigen as hebben gedraaid dan nu. Door de snellere rotatie van de Aarde zou de Maan kunnen zijn afgesplitst. Er is echter geen bewijs gevonden dat de Aarde destijds ook echt heel veel sneller draaide om dit proces mogelijk te maken.
Ontstaan van de maan volgens de Capture theorie
De naam verklapt al een beetje hoe er bij deze theorie wordt aangekeken tegen het ontstaan van de Maan. Volgens deze theorie is de Maan op een andere plek in het zonnestelsel gevormd. De Maan kwam vervolgens te dicht in de buurt van de Aarde en is door de zwaartekracht van onze planeet gevangengenomen.
Astronomen vinden het niet heel aannemelijk dat dit ook echt is gebeurd. Een ander object dan de Aarde zou de Maan op precies het goede moment met precies de juiste snelheid moeten hebben laten vertragen. Anders was de Maan gewoon in zijn eentje verder door de ruimte gaan zweven. Deze theorie zou ook niet makkelijk kunnen verklaren waarom de samenstelling van de Maan zo lijkt op die van de Aarde.
Het is echter wel mogelijk dat een maan op deze manier rond een planeet wordt gevangen. Triton, de grootste maan van Neptunus, draait in tegenovergestelde richting rond Neptunus. Alle andere hemellichamen die ´verkeerd´ rond hun planeet draaien, zijn niet in ons zonnestelsel gevormd maar gevangen door een planeet. Dit is hoogstwaarschijnlijk ook met Triton het geval geweest. Deze is dus waarschijnlijk door Neptunus in zijn baan gevangen.
De Condensatie theorie
De laatste theorie voor het ontstaan van de Maan heet de condensatie theorie. Deze theorie zegt dat de Aarde en de Maan afhankelijk zijn gevormd. De Maan zou destijds in een baan rond de Aarde zijn gevormd waardoor deze nog steeds rond de Aarde heen draait.
Een probleem van deze theorie is dat deze niet het mysterie van de samenstelling van de Maan oplost. Als de Maan op dezelfde plek als de Aarde zou zijn gevormd, zou je verwachten dat de samenstelling ook hetzelfde is. Dit is echter niet het geval. De Maan heeft een kleine kern en bestaat uit veel korstachtig materiaal. De Aarde heeft anderzijds een relatief veel grotere kern en bestaat uit relatief minder korst.
Conclusie
Hoe de Maan precies is ontstaan, blijft een mysterie. Sommige theorieën verklaren heel goed waarom de Maan zo erg op de Aarde lijkt. Andere theorieën hebben hier wat meer moeite mee. Voor nu blijft de grote-inslaghypothese de meest aanvaarde theorie doordat deze goed de samenstelling van de Maan verklaart. Als deze theorie niet blijkt te kloppen is dat alleen maar mooi. Het geeft ons nieuwe kansen en ideeën over hoe het universum werkt en wat allemaal mogelijk is. Wellicht zit het juiste idee niet eens tussen de nu bedachten theorieën en heb je zelf een veel beter idee. Alles is nog mogelijk dus laat je fantasie spreken, daar komen de beste ideeën vandaan.